Inleiding
Op mijn vorige stage heb ik de schade door Corona zien gebeuren en heb ik gemerkt wat voor gevolg dit had voor de studenten. Van depressies tot weinig persoonlijke groei, met name dit waren de problemen die zijn ontstaan door corona. In mijn privé ben ik binnen de kerk waar ik bij ben aangesloten coördinator geworden voor de leeftijdsgroep van 20 - 30, waarin wij na een periode van weinig contact de groep opnieuw willen starten. Ik wil dit onderzoek gebruiken voor mijn eigen lespraktijk, maar ook mijn eigen privé. Het thema zal liggen rondom de leermotivatie van studenten, na de periode van weinig fysieke scholing door corona.Een ieder van ons kan beamen dat corona het dagelijkse leven heeft aangetast op allerlei lagen van de maatschappij. Van de kinderen op de basisschool, tot de tiener op de middelbare school en het beroepsonderwijs, volwassenen in het werkleven (waaronder docenten) en ouderen in de verzorgingstehuizen. Hierin wil ik mij focussen op het onderwijs, waarin ik wil onderzoeken wat het gevolg is voor studenten die vorig schooljaar een leerjaar op het MBO hebben gevolgd. Dit zullen binnen het Landstede (waar ik zelf stage loop en de interviews zal afnemen) met name derdejaars zijn die nu beginnen aan hun examen, omdat de tweedejaars momenteel stage lopen. De derdejaars hebben vorig leerjaar stage gelopen en hebben een half jaar lessen gevolgd. Hoe hebben zij zich aangepast? Wat is het gevolg geweest in de klas en voor hun leermotivatie? Hoe komen zij weer overeind?Bij de studenten wil ik mij met name focussen op de persoonlijke groei. Waar zijn blokkades ontstaan en hoe hebben de studenten hiervan geleerd? In het onderzoek zal ik vragen opstellen voor de studenten waarin ik wil kijken hoe de lockdowns zijn gelopen en wat voor effect dit heeft gehad op hun leermotivatie. De vragen zijn ontwikkeld op basis van een lijst aan coachingsvragen die ik bij mijn vorige stage heb behandeld met studenten. Hierin was het doel de monitoring van het welzijn van studenten. Ik zal op basis van verscheidene literatuurstukken een correlatie proberen te leggen tussen de effecten van de corona periode en het effect op de leermotivatie.Vervolgens wil ik het onderzoek afsluiten met een blik op de toekomst. Wat hebben de studenten geleerd? Wat voor gevolg heeft dit gehad voor de algemene leermotivatie van studenten van het middelbaar beroepsonderwijs? Zijn er andere (misschien niet soortgelijke) situaties waar wij alvast naar kunnen kijken?De onderzoeksvraag die ik hiervoor zal gebruiken zal zijn:“Wat is het gevolg geweest van Covid-19 op de leermotivatie van studenten in het middelbaar beroepsonderwijs?”Na het onderzoek focus ik mij ook een deel op de herstart, om het onderzoek een daadwerkelijk praktische wending te geven. Hoewel ik hier niet al te diep op in zal gaan (aangezien dit niet zozeer binnen de scope van de onderzoeksvraag ligt), zal ik het wel kort benoemen om zo ook een daadwerkelijk nuttig onderzoek te ontwikkelen.Resultaten studentonderzoek
Om te beginnen heb ik enquêtes doorgestuurd naar eerste- en derdejaars studenten van de opleiding Software Development. Hiervoor heb ik vragen ontwikkeld die gericht zijn op de leermotivatie van de studenten, met name voor en na de periode van afstandsleren. De resultaten hiervan zal ik hieronder delen en vervolgens kort toelichten.De vragen hieronder zijn gericht op het welzijn van de studenten en wat er is gemist. Dit vormt een basis voor de volgende vragen, wat de status is van de leermotivatie van de studenten. De eerste vragen zijn dus echt gericht op het activeren van de herinneringen die studenten hadden aan de lockdown periode, waarna er dieper wordt ingegaan op de leermotivatie. Vervolgens wordt er gekeken naar wat de studenten hebben gedaan om deze leermotivatie weer omhoog te krijgen.Vraag 1
Hoe beviel vorig schooljaar?Deze generieke vraag kijkt naar hoe het vorige schooljaar in het algemeen was bevallen. Studenten kunnen hier op een schaal van 0 tot 6 (een even getal, zodat studenten geen middelste antwoord kunnen invullen) een antwoord invullen.
De antwoorden zijn erg verdeeld, veel studenten kiezen een gemiddeld antwoorden, waar sommigen aangeven dat het vorige schooljaar totaal niet was bevallen, maar sommigen ook aangeven dat het vorige schooljaar prima was bevallen. Wel valt op dat het gemiddelde toch tegen het negatieve aanleunt (maar net) met een gemiddelde score van 3.4.Vraag 2
Wat voor effect heeft vorig schooljaar op jou gehad?Deze vraag is eigenlijk een vervolgvraag op vraag 1, waarin de student vertelt over wat voor effect het vorige schooljaar heeft gehad op hem / haar. Deze vraag kon open worden beantwoord en er kwamen dan ook unieke antwoorden uit. De meest interessante drie heb ik er tussenuit gepikt:- “een gigantische vermindering van mijn aandachtsspanne.”
- “Ons jaar was een beetje verpest. Mijn stage ging slecht omdat ik eigenlijk vooral thuis moest werken en toen ik na een half jaar op school kwam was de andere helft van mijn jaar op stage. Het was een beetje op de kop gegooid.”
- “Online les was echt geweldig.”
Vraag 3
Wat heb jij vorig schooljaar gemist?In deze vraag heb ik een checkbox lijstje gemaakt waarin studenten konden aankruisen wat zij hebben gemist. Hierin kunnen studenten ook zelf een antwoord geven. Dit zijn de resultaten:
In dit diagram is heel sterk te zien dat met name het contact met medestudenten werd gemist. Bovenaan staat “Omgang met vrienden en / of klasgenoten” en “Fysieke lessen”. Dit is dit jaar erg sterk te zien, waarin studenten het heel fijn vinden om weer contact te hebben met klasgenoten.Begeleiding wordt hier ook in de top drie genoemd en gaat eigenlijk wel redelijk gepaard met “Fysieke gesprekken”, waarin studenten ook de begeleiding hebben gemist.Vraag 4 & 5
Nu de twee vragen die met elkaar kunnen worden vergeleken:Hoeveel leermotivatie had jij voor Corona? Hoeveel leermotivatie had jij na Corona?Bij deze twee vragen kunnen de studenten ook antwoord geven met een getal van 0 tot 10, wederom een even getal zodat er geen middelste kan worden gekozen. De resultaten hiervan zijn als volgt:
De antwoorden hieruit waren voor mij erg verrassend, namelijk omdat er geen duidelijke polarisatie plaatsvindt zoals soms wordt geschetst:“Zo verwacht bijna driekwart van de leraren problemen wanneer de scholen nog langer dicht zouden blijven. De motivatie van leerlingen zal volgens hen dan verder afnemen” (Van Gastel-Firest, A. (2020, 14 mei))Hoewel de gemiddelde motivatie wel omlaag is gegaan, is dit niet met een dramatisch getal. Het gemiddelde van de leermotivatie voor corona is 6.4 en die van na corona is 5.3. De delta is dus 1.1. Uit deze onderzoeksresultaten kan dus worden gezegd dat de leermotivatie, na eigen zeggen van deze studenten, is gezakt met 11%.Vraag 6 & 7
Als jij laag hebt ingevuld bij de vorige vraag: Heb jij al pogingen gedaan om jouw leermotivatie opnieuw omhoog te krijgen? Als jij hoog hebt ingevuld bij de vorige vraag: Wat heb jij gedaan om jouw motivatie omhoog te krijgen?Deze twee vragen gaan in op de vorige twee vragen, namelijk wat studenten al hebben geprobeerd (of of studenten een poging hebben gedaan tot proberen) om hun leermotivatie omhoog te krijgen. De drie meest interessante antwoorden zal ik hieronder plaatsen.- “Ik wil graag aan het eind van dit schooljaar mijn diploma hebben, dus daar werk ik voor.”
- “Ik ging me vervelen, en nu heb ik eindelijk een doel. Ik leer voor een beroep, dat vind ik leuk en interessant.”
- “jazeker gewoon meer omgaan met klasgenoten nu de anderhalve meter weg is.”
Conclusie
De conclusie is dat de leermotivatie wel degelijk is gedaald na de corona periode. De studenten gaven op een schaal van 0 tot 6 een 3.4, een cijfer die toch wat aan de negatieve kant hangt. Een andere vraag bevestigd dit, waar blijkt dat de leermotivatie is gezakt met 11%. Toch is dit geen rampzalige hoog getal, als we kijken hoeveel impact de corona periode heeft gehad bij de lockdowns en het afstandsleren.Studenten geven aan dat zij er weer bovenop komen door weer fysieke lessen te krijgen en door elkaar weer te ontmoeten. Dit is natuurlijk direct het tegenovergestelde wat de corona periode gaf, dus het is wel begrijpelijk dat de ontmoetingen de leermotivatie weer kunnen laten stijgen. Dit wil ik graag met literatuur verantwoorden.Literatuurstudie
Activering en bevestiging
Als we kijken naar de antwoorden op de bovenstaande enquêtevragen, dan zien we eigenlijk dat studenten met name de fysieke momenten gemist hebben. Het samen zijn met andere studenten en docenten en samen de opleiding volgen. Het boek identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding (Van der Wal, J; De Wilde, J. (2018)) noemt de termen activering en bevestiging. Deze termen gaan over de bevordering van de sociale omgeving van identiteitsontwikkeling bij jongeren. Activering spreekt hier over wanneer een jongere wordt geprikkeld door zijn of haar omgeving om initiatief te nemen op allerlei gebieden en te leren omgaan met grenzen en verantwoordelijkheden. Bevestiging sluit hier vervolgens op aan en spreekt over de bevordering van de zelfstandigheid van de jongere.Deze processen zijn erg belangrijk voor het leerproces van de student, zeker voor de persoonlijke ontwikkeling naast de vak processen, denk hierbij aan de voorbereiding op stage. Doordat studenten elkaar veel gemist hebben in de lockdown periodes, heeft er weinig activering en bevestiging plaatsgevonden, iets wat wij ook terugzien in de antwoorden van de studenten.
Bron: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9b/Bronfenbrenner%27s_Ecological_Theory_of_Development_%28English%29.jpg
In identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding (Van der Wal, J; De Wilde, J. (2018)) wordt er ook gesproken over de omgeving volgens de ecologische systemen van Bronfenbrenner (1979) (Härkönen, U. (2007, 17-21 oktober)). Het gaat hier om de invloeden van buitenaf, waarin elk systeem en nieuwe kring vormt die invloeden biedt aan de student. Deze systemen zijn vrijwel allemaal (behalve natuurlijk het macrosysteem) weggevallen in de corona periode. Op een grote schaal heeft de samenleving dus niet meer bijgedragen aan de identiteitsontwikkeling van studenten in de corona periode, wat als gevolg een achterstand levert in activering en bevestiging.Vergelijking
Het blijkt uit cijfers van het Nederlands Jeugdinstituut (Nederlands Jeugdinstituut. (2021, 6 augustus)) dat 21% van de MBO studenten een studie achterstand heeft opgelopen. Dit is een heel heftig cijfer om mee te starten, maar laat wel de ernst inzien van wat de corona periode ons heeft gebracht. Het is opvallend om te zien dat de leermotivatie gezakt lijkt te zijn met 11% (in de kleine groep waar het onderzoek is uitgevoerd), maar er door heel Nederland zo’n groot deel van de MBO studenten een studie achterstand heeft opgelopen. 32% van de studenten geeft daarbij aan thuis niet goed te kunnen studeren. Dit is wel weer goed te vergelijken met de bovenstaande informatie, waar we zien dat de omgeving en fysiek contact een groot aandeel heeft in de identiteitsontwikkeling van de student.Alhoewel, wat wel heel erg opvallend is is dat het aantal studenten die hun diploma hebben gehaald niet is gezakt of gestegen op het MBO. Het Nederlands Jeugdinstituut geeft hier als reden voor dat er veel aandacht is geweest voor laatstejaars, maar ik denk zelf dat (van wat ik heb gezien tijdens het werken binnen het MBO) dit met name te maken heeft met de graad van autonomie van laatstejaarsstudenten. Omdat deze studenten hun stage wel goed hebben kunnen uitvoeren, hebben zij een bepaalde graad van zelfstandigheid geleerd, waardoor zij tijdens het thuiswerken prima hun examen hebben kunnen afronden.Het is wel erg opvallend, dat de daadwerkelijke cijfers van het Nederlands Jeugdinstituut een ander verhaal laten zien als het gaat om leermotivatie. Het blijkt dat 62% van de MBO studenten aangeeft minder leermotivatie te hebben door de corona periode. Daarbij geeft 60% aan dat zij weinig sociaal contact hebben en dat dit een grote reden is voor de verlaging in de leermotivatie. Mijn eigen onderzoek is daarbij natuurlijk wel in een kleinere groep, maar ook in een latere periode uitgevoerd. In mei 2020 was het grootschalige onderzoek namelijk uitgevoerd, waardoor dit geen goed beeld geeft over wat de corona periode heeft gedaan met de leermotivatie van studenten.Doorgaand op de vorige alinea, het feit dat de leermotivatie weer is gestegen na de corona periode is bijvoorbeeld ook te zien bij de mentale gezondheid. Jongeren tussen de 18 en 25 gaven voor corona aan dat 13% van hen zich in een ongezonde mentale staat bevindt. Dit percentage steeg in de corona periode naar 27%, maar daalde vervolgens naar 24%. We horen namelijk vaak de meest heftige verhalen van corona, terwijl deze cijfers vaak uit de eerste piek naar voren komen. Dit zien we ook bij het onderzoek naar de leermotivatie, waar het hoge percentage van 62% in mei 2020 was gepeild en dit getal vervolgens zakte (in mijn eigen kleinschalige onderzoek) naar 11%.Natuurlijk spreekt het Nederlands Jeugdinstituut wel over een goed punt in deze rumoerige tijd, namelijk dat deze onderzoeken altijd een momentopname zullen blijven. Dit zien wij ook sterk terug in de wisselende percentages, alhoewel we hier op de grote lijn wel enige conclusies uit kunnen trekken.Herstarten
Om weer opnieuw te starten na de corona periode is er door MBO scholen door heel Nederland goed nagedacht over de methodieken die zullen worden gebruikt. Stichting School en Veiligheid heeft hierin meegedacht met hun stappenplan “Opnieuw naar school en op stage in 2021, Aandachtspunten voor een sociaal veilige start na een lockdown.” (Stichting School & Veiligheid. (2021)). Het stappenplan bespreekt de handelingen die docenten naar elkaar, binnen het team maar ook richting de student kunnen uitvoeren om iedereen weer te laten acclimatiseren aan de “oude” studieomgeving.
Bron: http://www.raamstijn.nl/eenblogjeom/index.php/categorie-1/3606-teamontwikkeling-volgens-tuckman
Erg sterk komt naar voren dat de focus moet liggen op communicatie en opstarten. Kennismakingsactiviteiten, met elkaar praten over de afgelopen periode en gesprekken voeren staat voorop. Hierin is het belangrijk dat school weer als een veilige omgeving zal worden aangenomen bij studenten, iets waar zij ontzettend naar verlangen. Hierbij speelt groepsdynamiek ook een rol, waar wij kijken naar de vijf fases van groepsvorming (Tuckman, B. 1965.). Ook al zijn klassen al sinds voor de corona periode bij elkaar, het kan erg goed zijn dat de fases van groepsvorming die tot dat punt zijn gevormd zijn teruggedrukt met een of meerdere fases.Het stappenplan legt vervolgens de focus op twee pijlers van verwerking en normalisering. Verwerking vraagt om empathie voor de studenten, door gesprekken aan te gaan en te vragen waar zij tegenaan zijn gelopen. Vergeet niet dat sommige studenten naasten zijn kwijtgeraakt in de corona periode, iets wat zwaar kan wegen bij het opbrengen van leermotivatie.Daarnaast is de vervolgstap normalisering, door alles weer “normaal” te krijgen. Hierbij is het belangrijk om de studenten zich veilig te laten voelen in de schoolomgeving en dat deze herstel kan bieden. De school introduceert opnieuw weer een structuur en gedragsregels, waarbij orde en regelmatig weer terugkeert als nieuwe norm. Planningen en periodieke gesprekken staan hierbij voorop en leveren een houvast in de vorm van structuur aan de student.